Eén van de mooie dingen van het Spaanse leven is een lekker kopje koffie op een zonnig terras. Spaanse barretjes, hoe klein ook, beschikken altijd over een professionele koffiemachine en serveren in het algemeen prima koffie.
Nederlanders zijn stevige koffiedrinkers met per jaar gemiddeld zo een 148 liter koffie per persoon, Belgen doen er niet veel voor onder.
Koffie wordt gemaakt uit de pitten van de vrucht van de koffieplant (ten onrechte “koffiebonen” genoemd), die worden ontveld, gedroogd en tenslotte geroosterd en gemalen. Koffie zou volgens de overlevering rond het jaar 300 “ontdekt” zijn in het huidige Ethiopië. Zeker is dat het de Arabieren waren die koffie als drank hebben ontwikkeld en koffieplanten gingen verbouwen. Eind 15e eeuw kwamen Europese ontdekkingsreizigers op het Arabisch schiereiland voor het eerst in contact met deze opwekkende en met enige mysterie omgeven drank. De havenstad Mokka was hét handelscentrum voor koffie.
Koffie werd alleen in de Arabische wereld verbouwd en met de groter wordende vraag uit Europa werd het alsmaar duurder. Later hebben met name de Nederlanders, met de VOC, koffiezaden uit Mokka naar Java gesmokkeld en zijn daar koffieplantages begonnen. In de 17e eeuw was een groot deel van de koffiehandel in handen van de VOC. Later werd koffie ook naar andere tropische gebieden gebracht. Aanvankelijk was koffie zoals gezegd erg duur en werd het alleen gedronken door de rijken. In de achttiende eeuw, toen koffie op grotere schaal geproduceerd werd, verdrong het bier als meest populaire drank. Nu wordt in West-Europa meer koffie dan water of bier gedronken.
Fabels en Feiten
Koffie is al zo lang als het gedronken wordt omgeven door fabels en geruchten als het over de effecten op ons functioneren en onze gezondheid gaat. De caffeïne in koffie heeft aantoonbaar een opwekkend effect en kan ons scherper en alerter houden. Ook kan het gevoelens van vermoeidheid uitstellen waardoor we langer door kunnen gaan. Koffie maakt psychisch afhankelijk, een deel van de koffiedrinkers krijgt ontwenningsverschijnselen bij het ineens stoppen met koffie drinken, vooral hoofdpijn en concentratieproblemen kunnen optreden. Deze ontwenningsverschijnselen houden in het algemeen 5 tot 10 dagen aan. Bij sommigen kan koffie onrust en angstsymptomen opwekken, zoals hartkloppingen, versnelde ademhaling en transpireren. Caffeine heeft tot 2004 op de lijst van verboden middelen van de WADA (Wereld Anti-Doping Agentschap) gestaan. Maar in koffie zitten veel meer stofjes dan alleen caffeïne, de meeste effecten van koffie op onze gezondheid gelden evenzeer voor caffeïne-vrije koffie.
Koffie zou kankerverwekkend zijn, maagzweren veroorzaken, leiden tot botontkalking en hart- en vaatziekten.
Koffie bevat acrylamide, een in hoge doseringen kankerverwekkende stof. Het roosteren van de bonen heft de kankerverwekkende eigenschap van acrylamide echter op.
Maagzweren worden niet veroorzaakt door koffie, mogelijk worden zij er wel door onderhouden.
Er is geen negatief effect van koffie drinken op de botdichtheid (stevigheid) aantoonbaar.
Koffie verhoogt de bloeddruk in lichte mate en heeft een activerende werking op het hart. Vroegere wetenschappelijke onderzoeken leken aan te tonen dat het drinken van koffie de kans op het krijgen van hart-en vaatziekten deed toenemen. Later bleek echter dat de uitkomsten van deze onderzoeken beïnvloed waren door het feit dat er zich onder de koffiedrinkers ook meer rokers bevonden.
Recente onderzoeken
De reden dat we in de laatste decennia zoveel tegenstrijdigheden over de invloed van koffie op onze gezondheid hebben gehoord is dat wetenschappelijk onderzoek op dat gebied vaak slecht was. Desondanks werden resultaten toch gepubliceerd, meestal niet in de beste wetenschappelijke tijdschriften, en vervolgens opgepikt en gehyped door de media. En dan hoor je dus de ene keer dit en een paar jaar later weer dat.
De gouden standaard voor onderzoek naar de gezondheidseffecten van een stof of substantie is het gerandomiseerd prospectief, dubbelblind placebo-gecontroleerd onderzoek, een mond vol. Dat wil zeggen: proefpersonen worden door loting (randomisering) over twee groepen verdeeld, de één wordt behandeld met de te onderzoeken stof, de ander met een nepmiddel (placebo). Proefpersoon en behandelaar weten niet tot welke groep de proefpersoon behoort, dus of deze het echte of het nep-middel toegediend krijgt (dubbel blind). Na een
tevoren vastgestelde periode wordt de studie beëindigd, de codering verbroken en de resultaten geëvalueerd.
Voor een onderzoek naar de gezondheidseffecten van koffie is een dergelijke opzet van onderzoek natuurlijk niet haalbaar. Dé manier om het dan te onderzoeken is te kijken in de bevolking wat de verschillen zijn in gezondheid, ziekte en sterven tussen (in dit geval) koffiedrinkers en niet-koffiedrinkers. Dit kan op verschillende manieren, waarbij prospectief (beginnen op een bepaald tijdstip en de proefpersonen volgen), beter is dan retrospectief (terugkijkend op basis van rapportage door de proefpersoon zelf). Belangrijk is ook rekening te houden met andere factoren van invloed zoals roken, lichamelijke activiteit, de aanwezigheid van ziektes etcétera. Met andere
woorden, behalve het wel of niet drinken van koffie dienen de twee groepen zo goed mogelijk vergelijkbaar te zijn. Naast een goede studie opzet is ook het aantal deelnemers belangrijk, hoe meer deelnemers hoe betrouwbaarder in het algemeen de uitkomsten van onderzoek.
Recent zijn resultaten van drie van die prospectieve onderzoeken gepubliceerd. Het ging hier om studies waarbij honderdduizenden werden gevolgd gedurende langere tijd (tientallen jaren). Uit de studies werd in alle gevallen geconcludeerd dat het sterfte-risico bij koffiedrinkers kleiner was dan bij niet- koffiedrinkers en dit kwam met name door het minder vóórkomen van hart-en vaatziekten en neurologische aandoeningen (Parkinson, Alzheimer). Daarbij maakte het niet uit of de koffie caffeïne bevatte of niet, de mogelijk gunstige effecten komen waarschijnlijk door een van de vele andere stofjes die zich in koffie bevinden. De conclusies van de onderzoeken waren dan ook dat we in ieder geval met een gerust hart koffie kunnen drinken en dat er bovendien sterke aanwijzingen zijn dat koffie juist een gunstig effect heeft op onze gezondheid.
Dus: lekker genieten van dat bakje Spaanse koffie op uw vaste terrasje, zónder zorgen!
Foto´s: Pixabay
Vond u deze column de moeite waard? Klik hier en deel onze faceboek pagina, volg hem, en vind hem leuk dan blijven u en uw facebook-vrienden op de hoogte, DANK