Eén van de mooie dingen van het Spaanse leven is een lekker kopje koffie op een zonnig terras. Spaanse barretjes, hoe klein ook, beschikken altijd over een professionele koffiemachine en serveren in het algemeen prima koffie.
Nederlanders en Belgen zijn stevige koffiedrinkers met per jaar gemiddeld zo een 150 liter koffie per persoon.
Koffie wordt gemaakt uit de pitten van de vrucht van de koffieplant (ten onrechte “koffiebonen” genoemd), die worden ontveld, gedroogd en tenslotte geroosterd en gemalen. Koffie zou volgens de overlevering rond het jaar 300 “ontdekt” zijn in het huidige Ethiopië. Zeker is dat het de Arabieren waren die koffie als drank hebben ontwikkeld en koffieplanten gingen verbouwen. Eind 15e eeuw kwamen Europese ontdekkingsreizigers op het Arabisch schiereiland voor het eerst in contact met deze opwekkende en met enige mysterie omgeven drank. De havenstad Mokka was hét handelscentrum voor koffie.
Koffie werd alleen in de Arabische wereld verbouwd en met de groter wordende vraag uit Europa werd het alsmaar duurder. Later hebben met name de Nederlanders, met de VOC, koffiezaden uit Mokka naar Java gesmokkeld en zijn daar koffieplantages begonnen. In de 17e eeuw was een groot deel van de koffiehandel in handen van de VOC. Later werd koffie ook naar andere tropische gebieden gebracht. Aanvankelijk was koffie zoals gezegd erg duur en werd het alleen gedronken door de rijken. In de achttiende eeuw, toen koffie op grotere schaal geproduceerd werd, verdrong het bier als meest populaire drank. Nu wordt in West-Europa meer koffie dan water of bier gedronken.
Fabels en Feiten
Koffie is al zo lang als het gedronken wordt omgeven door fabels en geruchten als het over de effecten op ons functioneren en onze gezondheid gaat. Koffie zou kankerverwekkend zijn, maagzweren veroorzaken, leiden tot botontkalking en hart- en vaatziekten.
Koffie bevat acrylamide, een in hoge doseringen kankerverwekkende stof. Het roosteren van de bonen heft de kankerverwekkende eigenschap van acrylamide echter op.
Maagzweren worden niet veroorzaakt door koffie, mogelijk worden zij er wel door onderhouden.
Er is geen negatief effect van koffie drinken op de botdichtheid (stevigheid) aantoonbaar.
De cafeïne in koffie heeft een opwekkend effect en kan ons scherper en alerter houden. Ook kan het gevoelens van vermoeidheid uitstellen waardoor we langer door kunnen gaan. Koffie maakt psychisch afhankelijk, een deel van de koffiedrinkers krijgt ontwenningsverschijnselen bij het ineens stoppen met koffie drinken, zoals hoofdpijn en concentratieproblemen. Deze ontwenningsverschijnselen houden in het algemeen 5 tot 10 dagen aan. Bij sommigen kan koffie onrust en angstsymptomen opwekken, zoals hartkloppingen, versnelde ademhaling en transpireren. Cafeine heeft tot 2004 op de lijst van verboden middelen van de WADA (Wereld Anti-Doping Agentschap) gestaan. Maar in koffie zitten veel meer stofjes dan alleen cafeïne, de meeste effecten van koffie op onze gezondheid gelden evenzeer voor cafeïne-vrije koffie.
Koffie verhoogt de bloeddruk in lichte mate en heeft een activerende werking op het hart. Vroegere wetenschappelijke onderzoeken leken aan te tonen dat het drinken van koffie de kans op het krijgen van hart-en vaatziekten deed toenemen. Later bleek echter dat de uitkomsten van deze onderzoeken beïnvloed waren door het feit dat er zich onder de koffiedrinkers ook meer rokers bevonden.
Recente onderzoeken
De reden dat we in de laatste decennia zoveel tegenstrijdigheden over de invloed van koffie op onze gezondheid hebben gehoord is dat wetenschappelijk onderzoek op dat gebied vaak slecht was. Het betrof vaak studies met kleine groepen proefpersonen of studies die anderszins slecht van opzet waren. Desondanks werden resultaten toch gepubliceerd, meestal niet in de beste wetenschappelijke tijdschriften, en vervolgens opgepikt en gehyped door de media. En dan hoor je dus de ene keer dit en een paar jaar later weer dat.
Voor een goede opzet van een studie naar het verschil tussen het wel en niet drinken van koffie dienen in ieder geval de twee groepen verder zo goed mogelijk vergelijkbaar te zijn. Dus in beide groepen zelfde aantallen mannen en vrouwen, rokers/ niet-rokers, gemiddeld lichaamsgewicht, etc. Ook is het aantal deelnemers belangrijk, hoe meer deelnemers hoe betrouwbaarder in het algemeen de uitkomsten van onderzoek.
In 2018 werden de resultaten van drie onderzoeken gepubliceerd. Het ging hier om studies waarbij honderdduizenden werden gevolgd gedurende langere tijd (tientallen jaren). Uit de studies werd in alle gevallen geconcludeerd dat het sterfte-risico bij koffiedrinkers kleiner was dan bij niet- koffiedrinkers en dit kwam met name door het minder vóórkomen van hart-en vaatziekten en neurologische aandoeningen (Parkinson, Alzheimer). Daarbij maakte het niet uit of de koffie caffeïne bevatte of niet, de mogelijk gunstige effecten komen waarschijnlijk door een van de vele andere stofjes die zich in koffie bevinden. De conclusies van de onderzoeken waren dan ook dat we in ieder geval met een gerust hart koffie kunnen drinken en dat er bovendien sterke aanwijzingen zijn dat koffie juist een gunstig effect heeft op onze gezondheid.
Recent gepubliceerde studies (2025) die ruimschoots aan de standaarden van goed wetenschappelijk onderzoek voldeden geven duidelijke uitkomsten. Matige koffieconsumptie (3-5 koppen per dag) is geassocieerd met een lager risico op hart- en vaatziekten en een verminderde sterfte door alle oorzaken. Dit geldt zowel voor cafeïnehoudende als cafeïnevrije koffie. Van groot belang blijkt het tijdstip: koffie drinken in de ochtend (voor 12:00 uur) is geassocieerd met een 31% lager risico op sterfte door hart- en vaatziekten, en een 16% lager risico op sterfte door alle oorzaken. Consumptie later op de dag biedt dit voordeel niet.
Een andere grootschalige studie (sept 2024) met meer dan 500.000 deelnemers, heeft aangetoond dat matige koffieconsumptie (ongeveer 3 koppen per dag of 200-300 mg cafeïne) geassocieerd is met een aanzienlijk lager risico op het ontwikkelen van type 2 diabetes, coronaire hartziekte en beroerte. Dit beschermende effect werd waargenomen bij zowel cafeïnehoudende als cafeïnevrije koffie.
Dus niets weerhoudt u van lekker genieten van de koffie op uw vaste Spaanse terrasje. En misschien mag u dankzij die kopjes koffie wel wat extra jaartje terugkomen aan de Costa del Sol!
Vond u deze column de moeite waard? Klik hier en deel onze faceboek pagina, volg hem, en vind hem leuk dan blijven u en uw facebook-vrienden op de hoogte, DANK
Foto´s: 2,3 en 4 Pixabay, laatste betreft een AI-beeld… 