Aspirine, van simpele pijnstiller tot alleskunner?
Vraag iemand een medicijn te noemen en de kans is groot dat er aspirine wordt gezegd. Zoals veel medicamenten is ook aspirine afkomstig uit de natuur, al rond 2000 vóór Christus werden brouwsels van wilgenbladeren gebruikt tegen de pijn van ontstoken gewrichten. De Engelsman Edmund Stone beschreef in 1763 de pijnstillende en koortsverlagende werking van extracten van wilgenbast. In de loop der tijd werd uit deze extracten het acetylsalicylzuur ontwikkeld en uiteindelijk gepatenteerd door de laboratoria van Bayer waarna het in 1899 op de markt kwam als de pijnstiller Aspirin.
Naar wie de werkelijke ontdekker van het acetylsalicylzuur was is uitgebreid onafhankelijk onderzoek gedaan nadat Arthur Eichengrün de ontdekking claimde terwijl deze door Bayer aan diens assistent Felix Hoffmann werd toegeschreven. Onafhankelijk (Schots) onderzoek wees Eichengrün aan als ontdekker, men vermoedt dat Bayer Eichengrün wegens zijn Joodse achtergrond liever niet vernoemd had. Chemie-farmacie concern Bayer wordt vaak genoemd als één van de grote sponsors van Hitler en zijn Nationaal-socialisme.
Pijnstiller, koortsverlager en ontstekingsremmer
Er bestaat nogal wat verwarring omtrent “het aspirientje”. Veel mensen denken dat paracetamol ook aspirine is. Nee, aspirine is acetylsalicylzuur, paracetamol is heel iets anders. Paracetamol is een pijnstiller die ook koortsverlagende werking heeft. Aspirine heeft behalve pijnstillende en koortsverlagende werking ook een ontstekingsremmend effect.
(Bij)werkingen
In tegenstelling tot paracetamol heeft aspirine als veel voorkomende bijwerkingen maagklachten en het optreden van bloedingen door een bloedverdunnend effect. Door deze bijwerkingen geven veel artsen voor pijnstilling de voorkeur aan paracetamol.
Aspirine bij hart- en vaatziekten
Als pijnstiller bestaat aspirine in tabletten van meestal 500 mg. Er werd echter ontdekt dat de mild bloedverdunnende werking van “kinderaspirientjes”, tabletten van 30 tot 100 mg, een gunstig effect heeft bij de voorkoming van hart- en vaatziekten. Aspirine remt het samenklonteren van bloedplaatjes en zo vermindert het de kans op herhaling van een hersen- of hartinfarct met ongeveer 40%. Aspirine wordt tegenwoordig wereldwijd voorgeschreven aan hart-vaatpatienten.
Leids onderzoek toonde in 2014 aan dat ’s- avonds slikken van het kinderaspirientje het meest effectief is, helaas slikken veel mensen het nog steeds met ontbijt of lunch. Het kinderaspirientje komt voor onder vele namen zoals acetylsalicylzuur, carbasalaat calcium, Asaflow, AAS en Adiro. Ruim 1.1 miljoen Nederlanders slikken het ter voorkoming van hart- en vaatziekten.
Aspirine en kanker
In de loop der jaren bleek dat mensen die wegens hart-en vaatziekten een lage dosis aspirine slikken minder kans hebben op het krijgen van bepaalde soorten kanker. Dit wordt verklaard uit het feit dat aspirine het samenklonteren van bloedplaatjes remt. Tumorcellen “verstoppen” zich vaak in een klein stolsel om aan het afweersysteem te ontsnappen. Aspirine stopt dat waardoor de tumorcellen herkend worden door afweercellen en het uitzaaien van kanker wordt voorkomen.
Naar aanleiding hiervan zijn wereldwijd vele studies uitgevoerd. Zo bleek dat patienten die voor hart-vaatpreventie een lage dosis aspirine slikten twee maal zo lang kanker van het maag- darmkanaal overleefden dan patienten die geen aspirine slikten. Studies naar de effecten van aspirine bij ondermeer prostaatkanker en borstkanker worden thans uitgevoerd.
Preventief voorschrijven van aspirine bij gezonde mensen van 50 – 64 jaar oud zou 7 tot 10 procent van de gevallen van kanker voorkomen.
Is aspirine nu een nieuw wondermiddel bij kanker? Placebo-gecontroleerde studies zullen het onomstotelijk moeten bewijzen. Voorlopig weten we dat aspirine in enige mate lijkt te beschermen tegen kankers van het maag- darmkanaal, en in mindere mate ook tegen prostaat- en longkanker. Naar de rol van aspirine tegen andere kankers zijn wereldwijd onderzoeken gaande. Voor grote groepen kankerpatienten zou aspirine in de toekomst wel eens een heel nuttige, relatief veilige en goedkope toevoeging aan de behandeling kunnen zijn.
Iedereen aan de aspirine?
De vraag is nu of iedereen boven de 50 jaar aspirine moet gaan slikken. Tegenstanders argumenteren dat het geven van medicatie aan gezonde mensen ongewenst is en leidt tot “medicalisering” van de samenleving. Aspirine heeft ook bijwerkingen. Vooral mensen van boven de 70 jaar, zeker als zij roken, veel alcohol drinken of regelmatig ontstekingsremmende pijnstillers slikken hebben een verhoogde kans op maag-darm bloedingen. Onderzoeken lijken uit te wijzen dat het preventief slikken van aspirine door mensen die géén hart- en vaatziekten hebben de kans op een maag-darm bloeding sterker doet toenemen dan dat het risico op hart-vaatincidenten afneemt. Patienten met asthma hebben een aanzienlijk verhoogde kans op allergische reacties met aspirine. Voor deze groepen lijkt het preventief slikken van aspirine niet voor de hand liggend. Bovendien, aspirine mag veelbelovend lijken voor de preventie van kanker, stoppen met roken en afvallen bij overgewicht zijn in dat opzicht zeker zo effectief.
Van de andere kant, als een goede kosten-baten analyse aantoont dat het slikken van een relatief onschuldig middel voor bepaalde (risico-) groepen minder kans op ziekte oplevert wat is er in dat geval dan tegen medicalisering?
Je bent wat je eet
Steeds vaker wordt voor de preventie van kanker het belang van gezond eten benadrukt. Veel groenten, fruit, variatie. Olijfolie, af en toe een vet visje. Weinig vlees, meer bewegen. Steeds vaker ook wordt de gezondheid van ons voedsel in twijfel getrokken. De vraag naar voedsel wordt met de almaar toenemende wereldbevolking steeds groter, voedsel zal dus haast wel op industriele wijze geproduceerd moeten worden, met behulp van genetische manipulatie en pesticiden, om een zo hoog mogelijke opbrengst te bereiken. Eet je veel groenten en fruit dan blijk je, ondanks beweringen van de autoriteiten, pesticiden binnen te krijgen waarvan de gezondheidseffecten op langere termijn nog niet voldoende bekend zijn. Sommige pesticiden zouden kankerverwekkend zijn, de producenten bestrijden dit maar veel wetenschappers hebben zo hun twijfels.
In september 2016 is een mega-fusie ontstaan tussen een Europese chemiereus en het zwaar omstreden Amerikaanse Monsanto, een van de grootste zaden- en pesticide producenten ter wereld. Het bedrijf dat uit deze fusie voortkomt zal grote invloed hebben op alle aspecten van onze voedselvoorziening en dus ook op onze gezondheid.
De naam van die Europese chemiereus? Juist, Bayer.
Gelukkig maken unsere Freunde ook aspirientjes!
Vond u deze column de moeite waard? Deel dan onze Faceboek pagina, volg hem en vind hem leuk dan blijven u en uw vrienden op de hoogte, DANK! Klik hier
Deze column werd eerder gepubliceerd in “Kosta” en is bijgewerkt tot januari 2019, j.o.l.